Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından 21.12.2016 tarihinde yayınlanan “Katma Değerli Elektronik Haberleşme Hizmetlerinin Sunumunda Tüketici Haklarının Korunmasına İlişkin Usul ve Esaslar” 30.06.2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu usul ve esaslar 0888-0898-0900 alan kodlu katma değerli hizmet numaraları üzerinden abonelere hizmet veren Sabit Telefon Hizmeti(STH) işletmecilerini de kapsamaktadır. Bu usul ve esaslar kapsamında regülasyon çerçevesinde ülkemizde faaliyet gösteren tüm telekom operatörleri abonelerine karşı direkt sorumludur.
Bu usul ve esasların yürürlüğe girmesiyle birlikte Katma Değerli Elektronik Haberleşme Hizmetlerinin sunumunda tüketici hakları açısından çok büyük değişimler yaşandı. Özellikle Mobil pazarlama/Mobile Marketing ve abonelikli katma değerli ürün/hizmet sunan GSM işletmecisi şirketlerin 3. parti iş ortakları son derece olumsuz olarak etkilenmiştir. Şimdi usul ve esasları detaylıca inceliyor olalım.
Öncelikle 5809 sayılı Elektronik Haberleşme kanunu madde: 4 tanımlar kısmındaki katma değerli elektronik haberleşme hizmetinin tanımına bakıyor olalım:
“Katma Değerli Elektronik Haberleşme Hizmetleri: İçeriği, kodu, protokolü veya benzer hususları üzerinde bilgisayar işlemleriyle veya başka surette işlem yaparak aboneye/kullanıcıya ek, farklı ya da yeniden yapılandırılmış bir ses veya veri ileten ya da eğlence, oylama, yarışma, katılım, bilgi verme, cinsel içerik veya benzeri amaçlı içeriklere erişimi sağlayan elektronik haberleşme hizmetlerini”
Bu tanım kapsamından ilgili usul ve esaslar katma değerli hizmetleri satınalma yöntemine göre farklı başlıklar altında toplamış;
-Mobil internet/Wap üzerinden satın alınan KDH’ler
-WEB üzerinden satın alınan KDH’ler
-SMS gönderilerek satın alma süreci başlatılan KDH’ler
-Arama/aranma yöntemi ile satın alınan KDH’ler
-Diğer yöntemler ile satın alınan KDH’ler
Mobil İnternet/Wap Üzerinden Satın Alınan KDH’ler’de Satın Alma İşlemi İçin;
a) Hizmete ilişkin bilgilendirmelerin yer aldığı WAP sayfasında, abonenin hizmeti satın almak istedigine dair “ONAY”kutucuğunun yer almasına imkan sağlanır.
b) Abonenin daha önce oluşturduğu şifreyi ilgili kısma girmesi ve şifrenin doğrulanması halinde hizmet satın alınmış olur.
WEB üzerinden satın alınan KDH’ler’de satın alma işlemi için;
a) Abonenin,hizmete ilişkin bilgilendirmelerin yer aldığı WEB sayfasında mobil telefon numarasını girmesine imkan sağlanır.
b) İşletmeci tarafından oluşturulan rassal şifre,hizmetin adı,koşulları ve hizmet karşılığında alınacak vergiler dahil ücret bilgisi SMS ile abonenin WEB sayfasına girdigi mobil telefon numarasına gönderilir.
c) Abonenin, kendisine gönderilen şifreyi WEB sayfasında ilgili kısma girmesi ve şifrenin doğrulanması halinde hizmet satın alınmış olur.
SMS gönderilerek satın alma süreci başlatılan KDH’ler’de satın alma işlemi;
a) Abone tarafından tekil içerik satın alınması veya abonelik gerçekleştirilmesi amacıyla SMS gönderilmesini müteakip, hizmetin adı, koşulları ve hizmet karşılığında alınacak vergiler dâhil ücretin açık olarak yer aldığı ve abonelik başlatmak veya hizmet almak istiyorsa onay verdiğini gösterir anahtar kelimeyi yazıp cevaplaması gerektiğini bildiren bir SMS aboneye gönderilir.
b) Abonenin, söz konusu SMS’i anahtar kelimeyi yazarak cevaplandırması halinde hizmet satın alınmış olur.
Arama/aranma yöntemi ile satın alınan KDH’ler’de satın alma işlemi
a) Hizmetin adı, koşulları, ücretlendirmenin bilgilendirmeyi müteakip sinyal sesinden sonra veya abonenin onay vermesi ile başlayacağına ve hizmet karşılığında alınacak vergiler dâhil ücrete ilişkin ayrıntılı, açık ve anlaşılır olarak bilgilendirme anonsu yapılır.
b) Abonenin talep etmesi halinde KDH satın alınmadan önce bilgilendirmenin ücretsiz olarak tekrar dinlenmesi seçeneği aboneye sunulur.
c) Bilgilendirmeyi müteakip sinyal sesinden, bir tuşa basılmasından veya abone tarafından onay verilmesinden sonra hizmet satın alınmış olur.
Diğer yöntemler ile satın alınan KDH’ler’de satın alma işlemi
a) Hizmetin adı, koşulları, ücretlendirmenin bilgilendirmeyi müteakip sinyal sesinden sonra veya abonenin onay vermesi ile başlayacağına ve hizmet karşılığında alınacak vergiler dâhil ücrete ilişkin ayrıntılı, açık ve anlaşılır olarak bilgilendirme anonsu yapılır.
b) Abonenin talep etmesi halinde KDH satın alınmadan önce bilgilendirmenin ücretsiz olarak tekrar dinlenmesi seçeneği aboneye sunulur.
c) Bilgilendirmeyi müteakip sinyal sesinden, bir tuşa basılmasından veya abone tarafından onay verilmesinden sonra hizmet satın alınmış olur.
Elektronik haberleşme kanunu içinde oldukça geniş bir anlama sahip bulunan katma değerli hizmet tanımından da anlaşılacagı gibi abonelerin konuşma ve sms gönderme/alma faaliyetleri dışında kalan tüm hizmetleri bu kapsam içinde değerlendirebilirsiniz.
Katma Değerli Servisler (KDS)/Value Added Services (VAS) sektöründe bu tanımlamaya uygun olarak yukarıdaki satın alma yöntemleri ile abonelere satış yapan operatör şirketler ile iş ortagı olarak veya kurumdan lisanslı işletmeci olarak bu alanda abonelere servis/hizmet geliştiren çok sayıda şirket bu usul ve esaslardan etkilenmişlerdir. Özellikle abonelikli servisler yukarıda ifade edilen satın alma kurgularından dolayı ilgili tarihten itibaren neredeyse yok olma noktasına gelmiştir.
Sektör oyuncuları mobil uygulama/mobil yazılım pazarlarında sundukları bireysel ve kurumsal çözümler ile abonelere hizmet vermeye devam etmektedir.Mobil platformlar üzerinden ticari hayatına devam etmeye çalışan şirketlerin aplikasyon marketlerinde yeni ürünler geliştirmeye devam ettiklerini görebiliriz.
Arama/aranma yöntemiyle satın alma kurgusunda ise eski usul ve esaslara ek olarak sadece abonenin talep etmesi halinde ilgili anonsu tekrar dinleme imkanının sağlanması hükmü eklendigi için genel duruma olumsuz bir etkisi olmamıştır.Bu alanda 888-898’li numaralar üzerinden faaliyet gösteren gelir paylaşımına dayalı şirketlerin vermekte oldukları hizmetler arasında bulunan astroloji,danışmanlık,sgk bilgilendirme,tv-radyo canlı yayın bağlantı,çağrı merkezi erşim numarası,IVR-Masal Hattı(Sesli Yanıt Sistemi),E-ticaret/M-Ticaret müşteri hizmetleri numarası vb tüm katma değerli hizmetlere 888-898’li katma değerli elektronik haberleşme hizmeti almak için aboneler/tüketiciler aradıklarında ücretsiz olarak dinleyebilecekleri fiyat ve içerik bilgi anonsunu herhangi bir tuşa basarak tekrar ücretsiz olarak dinleyebiliyorlar.